Srneća divljač je veoma cijenjena na evropskom kontinentu. Pored ekonomske strane koja se ogleda u prodaji izuzetno kvalitetnog mesa i prihodima od lovnog turizma, ova vrsta divljači ima značajnu ulogu što se tiče ekološkog aspetka kao dio biološke raznovrsnosti kontinenta.

Sa druge strane, prenamnoženost vrste može dovesti do ozbiljnih šteta na šumskim zasadima i poljoprivrednim kulturama, povećanja broja saobraćajnih nezgoda i širenja zaraznih bolesti. Zbog svega navedenog, lovci imaju odgovornost u regulisanju kvantiteta populacije srneće divljači.

Krajem 19. i početkom 20. vijeka srneća divljač u Evropi bila je gotovo istrebljena i mogla se pronaći samo u udaljenim šumskim područjima. (Burbaitė i Csányi, 2009) Glavni krivaci za ovakvo stanje bili su prekomjerno izlovljavanje i druge ljudske aktivnosti prije svega industrijalizacija. Stanje se počelo popravljati početkom 20. vijeka, a u poslednjih 50 godina srneća divljač se proširila po cijelom kontinentu.

Istraživanja brojnosti populacije srneće divljači za period 1984 – 2005

Sjeverni i južni dijelovi Evrope slabije su naseljeni ovom plemenitom divljači, za razliku od centralnih dijelova. Populacija u Evropi je procijenjena na 6,2 miliona jedinki 1984. godine, odnosno na preko 9,5 miliona 2005. godine. Kvote za odstrel iznosile su 1,7 miliona jedinki za 1984. godinu (što predstavlja oko 28% ukupne populacije) i 2,7 miliona za 2005. godinu (28,9% ukupne populacije). 

Regioni Evrope sa različitom promjenom brojnog stanja srneće divljači u periodu 1984-2005 (Burbaitė i Csányi, 2009)

U periodu 1984 - 2005, brojno stanje srneće divljači u Francuskoj se uvećalo za 277%, u Letoniji 220%, Italiji 201%, Finskoj 200% i Danskoj 166%. Porast broja jedinki doveo je i do poveaćanja kvota za odstrel srneće divljači. U navedenom periodu došlo je do povećanja odstrela jedinki u Francuskoj za 464%, Ujedinjenom Kraljevstvu 734%, Italiji 489% i Letoniji 421%.

Što se tiče prosječne gustine u Evropi ona je iznosila 1,55 jedinki na km2 1984. godine. Dvadeset godina kasnije prosječna gustina populacije porasla je na 2,22 jedinki na km2. U 2005. godini najviša gustina zabilježena je u Danskoj (9,28 jedinki po km2), Luksemburgu (9,27), Austriji (8,94) i Njemačkoj (8,40).

Njemačka – država sa najvećom populacijom u Evropi

Država sa najvećom populacijom srneće divljači u Evropi u 2005. godini bila je Njemačka sa oko 3 miliona jedinki. Kvota za odstrel bila je 1.077.441 jedinki, odnosno 35,91% ukupne populacije. 

Prema drugim izvorima, broj populacije bio je procjenjen na 2,5 miliona grla u 2019. godini. (www.grube.de) Lovna površina u Njemačkoj iznosi 320.900 km2.  Samim tim može se zaključiti da je prosječna gustina bila oko 7,79 jedinki po km2. Poslednji podaci ukazuju da je u lovnoj 2020/21 odstreljeno 1.285.562 jedinki srneće divljači. 

Predviđa se da će do 2035. godine broj odstreljenih jedinki dostići cifru od 1.350.000 godišnje. To znači uvećanje od oko 10% u poređenju sa 2019/20 lovnom sezonom. (www.umweltanalysen.com)

Prosječne gustine srneće divljači po km2 u Evropi 2005. godine (Burbaitė i Csányi, 2009)

Stanje u jugoistočnoj Evropi

Sa druge strane, u zemljama jugoistočne Evrope došlo je do pada kvantiteta ove vrste divljači krajem 20. vijeka. Veoma je teško uraditi bilo kakve procjene za taj period zbog toga što u pojedinim državama podaci uopšte nisu prikupljani, odnosno prezentovane su grube procjene. Bugarska, Rumunija, Moldavija, Ukrajina i bivše jugoslovenske republike zabilježile su značajne gubitke prevashodno zbog političkih tranzicija u kojima su se našle navedene države, ratnih dejstava i tradicionalno visoke stope lovokrađe i krivolova. Ovo pokazuje da socijalno-kulturološki i ekonomski faktori imaju veliki uticaj na brojno stanje srneće divljači i domaćinsko gazdovanje istom. (Burbaitė i Csányi, 2009)

Stanje srneće divljači u okruženju

U Republici Srbiji, prema podacima Zavoda za statistiku, u lovištima ukupne površine od 75.600 nalazilo se 142.000 grla srneće divljači u 2019. godini što ukazuje da je prosječna gustina populacije oko 1,88 jedinke na km2. Iste godine odstreljeno je 10.000 jedinki što predstavlja 7,04% populacije. (Statistički godišnjak 2021)

U Republici Hrvatskoj, poslednji podaci koji se mogu pronaći kažu da je tokom 2020. godine odstreljeno 17.789 jedinki srneće divljači, što je povećanje od 6,6% u odnosu na prethodnu godinu. U 2019. godini odstrjeljeno je 16.691 grla. (web.dzs.hr 2021) U Federaciji BiH, tokom 2020. godine odstreljeno je 1.276 jedinki, uz napomenu da podaci za Hecegovačko-neretvanski i Srednjobosanski kanton nisu kompletni. Ostali podaci nisu javno dostupni. (Statistički godišnjak 2021)

Brojno stanje srneće divljači u Republici Srpskoj

Nakon razarajućih ratnih dejstava i posledica koje su prisutne i danas (npr. minska polja), brojnost srneće divljači je u porastu na teritoriji Republike Srpske. Prema zvaničnim podacima dobijenim od strane Zavoda za statistiku Republike Srpske za 2020. godinu u našim lovištima nalazi se 32.000 jedinki. (Statistički godišnjak 2021)

 Brojno stanje i odstrel divljači u Republici Srpskoj u periodu 2011-2020, (Statistički godišnjak 2021)

Površina lovišta u našoj Republici je 23.000 km2, što dovodi do zaključka da je prosječna gustina populacije oko 1,39 jedinke na km2. Što se tiče odstrela za 2020. godinu Zavod iznosi podatak od 2.217 jedinki, što predstavlja 6,93% ukupne populacije. Poređenja radi, raspoloživi fond za korišćenje iz lovišta Bosne i Hercegovine za 1971/72. godinu bio je tek 1.500 jedinki. (Informator Marketing 1978, 33) 

Raspoloživi fond za korišćenje iz lovišta Bosne i Hercegovine za period 1971 - 1975 (Informator Marketing 1978, 33)

Mjere na povećanju brojnog stanja srneće divljači

Lovački savez Republike Srpske uložio je velike napore i materijalna sredstva u edukaciju i pravovremeno informisanje lovačke populacije čime je u značajnoj mjeri unapređen odnos prema pravilnom i domaćinskom gazdovanju srnećom divljači. Poseban akcenat dat je na poštovanju lovostaja i obezbeđivanju neophodnog mira u lovištu u proljećnom periodu kada je izuzetno važno zaštititi potomstvo. Takođe, veliki iskorak napravljen je u prihrani obezbeđivanjem potrebnih količina soli, te izgradnji pojila, solila i jasli.

U saradnji sa resornim Ministarstvom poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede unapređen je rad lovočuvarskih službi nabavkom sredstava za nadzor lovišta i terenskih automobila, a saradnja sa Ministarstvom unutrašnjih poslova podignuta je na viši nivo. 

PRIJAVITE SE NA YOU TUBE KANAL LOV I JOŠ PONEŠTO I GLEDAJTE SVE EPIZODE SA SVETSKE IZLOŽBE LOVA I PRIRODE!

Poseban problem predstavljaju predatori, kako dlakavi, tako i pernati. Pojava šakala i njegova ekspanzija u ravničarskim dijelovima Republike Srpske djeluje veoma negativno na povećanje brojnog stanja populacije srneće divljači. Takođe, projekti na introdukciji i povećanju brojnog stanja risa i vuka u susjednim državama sigurno će imati negativan uticaj. Potrebno je najprije dovesti populaciju srneće divljači i drugih plemenitih vrsta na nivo zapadnoevropskih država, pa tek onda razmišljati o drugim projektima.  

Na kraju, najviše zasluga imaju sami lovci koji počinju razumjevati da je lov hobi i da se samim tim u lovište mnogo više unosi, nego što se iz njega iznosi. To dokazuje i stanje na terenu gdje se može vidjeti sve više lovaca koji su posvećeni uređenju lovišta, odstrelu predatora i zaštiti plemenitih vrsta divljači. 

M.P.